24 jun 2016 – Brexit

Door: lukas  |  2016

In de campagne voor het referendum in het Verenigd Koninkrijk hebben de media een grote rol gespeeld. In veel landen geven media bij belangrijke verkiezingen een stemadvies. Zo maken alle kranten in de VS nu al duidelijk of zij Trump of Clinton steunen. Als je een krant leest, weet je door welke bril zij het nieuws bekijken. In het VK is dat net zo, bijna alle kranten gaven de afgelopen dagen aan of zij Leave of Remain steunden. Een niet volledig, maar inzichtelijk overzicht staat hier. Aangenomen wordt, dat zulke adviezen nog steeds van groot belang zijn. De meeste Britse kranten zijn in handen van een stuk of vier multimiljardairs. Zij bepalen de koers van hun kranten. Zo hebben een paar tycoons dus veel invloed op de uitkomst van het referendum.

Wie als journalist voor een bepaalde krant wil werken, zal zich in zijn schrijven moeten conformeren aan de opvattingen van de eigenaar van dat blad. Journalistiek verliest daarmee een belangrijke grondslag: onafhankelijkheid. En voor de lezer levert het ook niets op: hij wordt alleen maar bevestigd in wat hij al dacht – anders las hij die bepaalde krant niet. Het ‘scherpen van de geest’ door te lezen over de verschillende kanten van een kwestie is bijna niet mogelijk.

In Nederland zijn we dat niet gewend. Instinctief begrijpen we het verschil tussen De Telegraaf en De Volkskrant of Trouw, maar dat zijn vooral stijl- en nuanceverschillen. Koppen met “Stem morgen VVD” of “Wij kiezen voor CDA” zijn hier de afgelopen decennia niet vertoond. Natuurlijk, journalisten zijn vaak heel kritisch. Maar er is niets mis met kritiek, zolang die transparant en ongebonden is. En dat is in Nederland het geval: op de persvrijheid-ranglijst van landen staat Nederland 2e van de 180 onderzochte landen. Het VK komt pas als 38e en de VS als 41e.

Echte democratie kan alleen bestaan bij volledige persvrijheid. Ik vind het ironisch dat het in de campagne vaak ging over het lage democratisch gehalte van en gebrek aan controle over Europa. Met schreeuwende koppen in de kranten… precies, díe kranten.